ایمنی اسباب‌بازی – کیت‏‌های شیمی وعلومی که با شیمی ارتباط دارند

هدف از تدوین این استاندارد ارائه‌ی حداکثر مقدار بعضی از مواد و مخلوط‌های آماده شده که در کیت‏های آزمایشی شیمی و علوم مرتبط با آن به‌کار می‏روند، می‏‌باشد. این استاندارد در مورد کیت‏‌های شیمی و کیت‏‌های تکمیلی آن کاربرد دارد. این استاندارد وسایل کمک آموزشی در زمینه‌ی فیزیک، زیست‏‌شناسی، کانی‏شناسی، ریزبینی و علوم زیست محیطی را هنگامی‌که حاوی یک یا چند ماده‌ی شیمیایی یا مخلوط آماده شده باشند، دربرمی‏‌گیرد. این استاندارد هم‌چنین ویژگی‌های مربوط به نشانه‌گذاری، فهرست محتویات، دستور کار و تجهیزاتی که برای انجام آزمایش‌ها لازم هستند، ارائه می‏‌دهد.

این استاندارد موارد زیر را در بر می‌‏گیرد
۱-حداکثر مقدار مواد و مخلوط‌های آماده شده که در استاندارد به عنوان مواد خطرناک ذکر شده‌‏اند.
۲-حداکثر مقدار مواد و مخلوط‌های آماده شده که در صورت زیاد بودن مقدار آن‌ها، ممکن است سلامت بچه‏‌هایی را که از آن‌ها استفاده می‏‌کنند، به خطر اندازد و این مواد در استاندارد نام برده نشده‏‌اند.
۳-حداکثر مقدار هرگونه ماده‌ی شیمیایی دیگری که همراه اسباب‌بازی باشد.
کیت شیمی – حاوی یک یا چند ماده‌ی شیمیایی و یا مخلوط‌های آماده شده است که برای انجام آزمایش‌های شیمیایی با استفاده از وسایل یا بدون آن‌ها به‌کار می‌‏رود.
کیت‏‌های تکمیلی ـ کیت تکمیلی شیمی مجموعه‌‏ای است که برای تکمیل کیت شیمی تهیه و تولید می‏‌شود.
مواد شیمیایی
مواد و مخلوط‌های آماده شده در کیت‌‏های شیمی و هم‌چنین مقادیر آن‌ها، باید مطابق استاندارد باشد، مواد دیگری نباید در کیت عرضه گردد. با این‌حال، دستورالعمل انجام آزمایش ممکن است استفاده از مواد دیگری مانند قند را مجاز بداند که این مواد با توجه به استاندارد جزو مواد یا مخلوط‌های آماده شده‌ی خطرناک محسوب نمی‏‌شوند. فقط یکی از این مواد باید در کیت باشد. فقط برای بچه‌‏های بالای دوازده سال تهیه و در اختیار آنان قرار گیرد. نام‌گذاری مواد شیمیایی عمدتا بر اساس IUPAC به استثنای مواد علامت‌گذاری شده می‌‏باشند.
وسایل- ویژگی‌های عمومی 
در کیت‏‌های‌ شیمی باید دستور کار آزمایش‌ها، وسایل لازم برای انجام آزمایش‌هایی که در دستور کار شرح داده شده است، وسیله‌ی حفاظت چشم و در صورت لزوم جای لوله‌ی آزمایش، عرضه شود.
در کیت تکمیلی باید فهرست محتویات با اخطارها و اطلاعات مربوطه عرضه و برچسب زده شود.
ظروف 
ظروف شیشه‏‌ای که در آزمایش‌ها حرارت داده می‌‏شوند، باید از جنس بوروسیلیکات باشد. طول لوله‌ی آزمایش باید حداقل ۱۱۰ میلی‌متر و قطر آن ۱۵ میلی‌متر باشد. آن دسته از ظروف شیشه‏‌ای که به هنگام آزمایش نباید حرارت داده شوند، می‌‏بایست برچسب زده شود. ظروف خالی که برای ذخیره‌‏سازی و نگه‌داری محلول‌ها به‌کار می‏‌روند، باید طبق مشخصات ذکر شده باشد.
یادآوری: ظروف باید درپوش مناسب و محکمی داشته باشد، به‌طوری‌که بچه‏‌های زیر ۱۰ سال نتوانند به محتوای آن دست پیدا کنند.
جای لوله‌ی آزمایش و گیره‌ی لوله‌ی آزمایش
جای لوله‌ی آزمایش باید طوری طراحی شود که اگر لوله‌ی آزمایشی حاوی ۵ میلی‌لیتر آب با زاویه ۱۵° در یکی از سوراخ‌های انتهایی آن قرار گیرد، واژگون نشود.
وسیله‌ی حفاظت چشم
وسیله‌ی حفاظ چشم باید طوری طراحی شده باشد که حداکثر حفاظت از چشم‌ها را تامین کند. وسیله‌ی حفاظت از چشم باید طبق استاندارد ایمنی اسباب‌بازی (ویژگی‌های ساختاری) باشد. اگر کیت آزمایش فاقد وسیله‌ی حفاظت چشم برای مربی بزرگسال باشد، باید روی بسته‌بندی نهایی آن نشانه‌گذاری شود.
نشانه‌گذاری
نشانه‌‏ها و نوشته‏‌ها باید قابل رویت، خوانا، ماندگار و به زبان یا زبان‌های رسمی کشور مصرف‌کننده باشد.
اطلاعات زیر باید روی هر یک از ظروف نوشته شود
الف ـ نام ماده یا مخلوط آماده شده‌ی شیمیایی
ب ـ علایم خطر لازم
یادآوری: علاوه بر این می‏توان نام‌های متداول مواد و مخلوط‌های آماده شده‌ی شیمیایی را روی ظروف نوشت. لازم است آن دسته از شیشه‌آلاتی را که نباید حرارت داده شوند با برچسب (حرارت داده نشود) نشانه‌گذاری کرد.
نشانه‌‏ها و نوشته‌های روی بسته‌بندی نهایی
نام، یا نام تجاری و یا علامت تجاری، آدرس، شماره تلفن سازنده یا نماینده انحصاری و یا وارد کننده باید روی بسته‌بندی نهایی نوشته شود. نام و آدرس را می‏‌توان به اختصار نوشت، به شرط آن‌که اختصارنویسی سبب نشود که نام و آدرس تولید کننده، نماینده‌ی انحصاری یا وارد کننده درست خوانده نشود و یا نامفهوم باشد. ذکر عبارت ایمنی / ریسک (بیم) که در استاندارد مشخص شده است و باید متناسب با آن ماده‌ی خاص شیمیایی باشد. باید قسمتی برای شماره تلفن مرکز مبارزه با مسمومیت (اورژانس) یا بیمارستان در نظر گرفته شود تا در صورت مسمومیت اتفاقی (اعم از بلع، تماس با پوست، چشم و مجرای تنفسی) اقدام لازم به عمل آید.
اطلاعات عمومی کمک‌های اولیه به‌شرح زیر است
ـ اگر چشم‌ها با ماده‌ی شیمیایی تماس پیدا کرد: چشم‌ها را با مقادیر زیادی آب تمیز بشویید. هنگام شست‌وشو چشم‌ها را باز نگاه دارید. فورا به متخصص مراجعه کرده و دستورات او را به کار بندید. در صورت استنشاق: دهان را با آب تمیز بشویید، مقداری  آب تمیز بنوشید. سعی نکنید محتویات معده را بالا آورید، بلافاصله به متخصص مراجعه کرده و از دستورات او پیروی کنید. در صورت استشمام: به هوای آزاد بروید. در صورت تماس پوست با مواد شیمیایی و ایجاد سوختگی: آن ناحیه از پوست را مدت ۵ دقیقه با آب فراوان بشویید. اگر درباره عواقب و شیوه درمان حادثه مشکوک هستید، بلافاصله به یک متخصص مراجعه کنید و ظرف محتوی مواد را همراه خود ببرید. در صورت جراحت حتما به یک متخصص مراجعه کنید و دستورات او را به‌کار بندید.
یادآوری: توصیه می‏‌شود اطلاعات مربوط به کمک‌های اولیه در دستور کار مربوط به آزمایش‌ها نوشته شود.
دستور کار
دستور کار باید به زبان یا زبان‌های رسمی کشور مصرف کننده نوشته شده باشد. نشانه‏‌ها و نوشته‌هایی که مشخص شده، باید روی جلد بروشور دستور کار چاپ شده باشد. صفحه‏‌های اول باید حاوی فهرست محتویات کیت آزمایش باشد. این فهرست باید به اطلاعات ضروری گفته شده اشاره کند. جزئیات چگونگی انجام هر آزمایش لازم است توضیح داده شود.
یادآوری۱: تمام آزمایش‌های شرح داده شده را تولید کننده می‏‌بایست قبلا آزمایش و ارزیابی کرده باشد، به‌خصوص مواد حاصله از آزمایش نباید به اندازه‌ه‏ایی باشد که برای سلامتی مضر باشد. هر جا که مناسب باشد، باید عبارت ایمنی / ریسک (بیم) طبق آن‌چه که در استاندارد آمده نوشته شود. هم‌چنین اطلاعات مربوط به کمک‌های اولیه در صورت بروز حوادث قابل پیش‌بینی همراه توضیحات آزمایش‌هایی شرح داده شده، ذکر گردد.
یادآوری ۲: هر نوع خطر شناخته شده ناشی از استفاده از اسباب‌بازی را باید دقیق شرح داد. برای مثال خطر سرو کار داشتن مواد شیمیایی خطرناک، استفاده از شیشه‌آلات تاخیر در نقطه جوش، برگشت آب به داخل ظروف شیشه‏‌ای خیلی داغ، خروج گازها و استفاده از چراغ‌ها و منابع دیگر گرمایی.
اطلاعات مربوط به دور ریختن مواد شیمیایی مصرف شده حتی در مورد مواد و مخلوط‌های آماده شده‌‏ای که در کیت بازی عرضه نشده ولی برای آزمایش‌ها عنوان شده، لازم هستند، باید ارایه گردد. مثلا لزوم دور ریختن مواد غذایی که در آزمایش‌ها به کار رفته‌‏اند، باید تاکید شود. در دستور کار دور ریختن مواد، لازم است مقررات ملی مربوط به دور ریختن این‌گونه مواد شیمیایی را در نظر گرفت.
صفحه‌‏های دستور کار باید حاوی اطلاعات زیر باشد
الف ـ توصیه برای مربیان بزرگسال
ب ـ اطلاعات لازم ذکر شده
ج ـ قوانین ایمنی
توصیه برای مربی بزرگسال
الف ـ دستور کار، قوانین ایمنی و اطلاعات کمک‌های اولیه را بخوانید و به آن عمل کنید و آن‌ها را به عنوان مرجع نگه‌داری کنید.
ب ـ استفاده نادرست از مواد شیمیایی ممکن است برای سلامتی مضر باشد. فقط همان آزمایش‌هایی را انجام دهید که شرح آن‌ها در دستور کار آمده است.
ج ـ این کیت شیمی فقط برای استفاده‌ی بچه‌‏های بالای ۱۰ سال (واگر لازم باشد برای بچه‏‌های بالای ۱۲ سال) است.
دـ از آن‌جا که توانایی‌ها و تفاوت‌های فردی در بچه‌‏ها حتی در گروه‌های هم‌سال بسیار متفاوت است، لذا مربی باید بصیرت و احتیاط کافی داشته باشد و بداند کدام آزمایش برای آنان مناسب و ایمن است.
دستور کار باید چنان واضح باشد که امکان ارزیابی را به مربیان بدهد تا بتوانند ارزیابی کنند که هریک از آزمایش‌ها برای کدام بچه مناسب است.
ه ـ مربی باید قبل از آغاز آزمایش‌ها، درباره مسایل ایمنی و هشدارها با بچه یا بچه‏‌ها صحبت کند.
خصوصا در مکانی که بچه‏‌ها با اسیدها، مایعات اشتعال‌پذیر و قلیایی سرو کار دارند، می‌‏بایست در مورد جابه‌جایی اسیدها، بازها و مایعات قابل اشتعال توجه ویژه معطوف داشت.
و ـ محل آزمایش و پیرامون آن باید خالی از هر گونه مانع و دور از محل نگه‌داری موادغذایی باشد.
محل آزمایش باید از نور و تهویه مناسب برخوردار بوده و نزدیک منبع آب باشد. میزآزمایش باید مناسب و محکم و روکش سطح آن مقاوم و نسوز باشد.
ز ـ دستور کار چگونگی استفاده از چراغ آزمایش
قوانین ایمنی
ـ قبل از استفاده از کیت و شروع آزمایش، دستور کار را بخوانید و به آن عمل کنید و به عنوان مرجع از آن نگه‌داری کنید.
ـ کودکان و افرادی که حفاظ چشم ندارند و هم‌چنین حیوانات باید از محل آزمایش دور باشند.
ـ همیشه از حفاظ چشم استفاده کنید.
ـ کیت آزمایش شیمی را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
ـ بعد از استفاده از وسایل، آن‌ها را تمیز کنید و در محل خاص خودشان نگه‌داری کنید.
ـ بعد از اتمام آزمایش‌ها دست‌هایتان را بشویید.
ـ در محل آزمایش از خوردن، آشامیدن و سیگار کشیدن خودداری کنید.
از وسایلی غیر از وسایلی که همراه کیت آزمایش شیمی است، استفاده نکنید.
ـ مراقب باشید که دهان و چشم‌هایتان با مواد تماس پیدا نکند.
ـ مواد اولیه را در ظرف اولیه‏‌شان برنگردانید و فورا دور بریزید.

منبع: کمیسیون استاندارد ایمنی اسباب‌بازی

به نقل از سایت شورای نظارت بر اسباب‌بازی

محصولات مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *