اسباب‌بازی‌های کودکان چنان‌چه با دقت و بر طبق اصول روانشناسی و هدف‌های آموزشی انتخاب شوند، در زندگی اجتماعی و روانی و در رشد فکری و تربیتی آنان بسیار موثر خواهد بود. کودکان هنگام بازی مخصوصا با اسباب‌بازی‌هایی که جنبه‌ی فکری و آموزشی دارند، بهتر می‌توانند به فعالیت‌های مختلف ذهنی، حرکتی و روانی بپردازند. از نظر روانشناسی باید دانست که تمایل کودکان به بازی و علاقه‌ی شدید آن‌ها به اسباب‌بازی، یکی از علایم سلامت عقل، کنجکاوی و هوشیاری آنان است.

ویژگی‌های یک اسباب‌بازی مناسب عبارتند از :

۱ – پرورش نیروی سازندگی
کار اسباب‌بازی سرگرم کردن، ساکت نگه‌ داشتن و پر کردن وقت کودک نیست. اسباب‌بازی باید حرفی تازه داشته باشد. در واقع اسباب‌بازی باید علاوه بر سرگرم کردن کودک او را به گونه‌ای فعال به کاری مثبت و سازنده وادارد و نیروی سازندگی و خلاقیت او را پرورش دهد.
۲ – نزدیکی به واقعیت‌ها و فرهنگ جامعه
۳ – تحریک حواس مختلف
هر اندازه اسباب‌بازی بتواند حواس بیشتری از کودک را به کار گیرد و لذت بیشتری ایجاد کند، مناسب‌تراست. کودکان از هر چیزی که آن‌را لمس کنند، ببینند و بشنوند؛ بیشتر لذت می‌برند تا چیزهایی که تنها مشاهده کننده‌ی آن باشند.
۴ –  پرورش خیالات و تصورات
اسباب‌بازی باید بتواند تصورات و خیالات کودک را گسترش دهد.
۵ – کشف و جستجو
اسباب‌بازی باید به کودک در اکتشاف و جستجو از طریق تجربه کمک کند، کودک باید قادر باشد آزادانه به اسباب‌بازی خود دست بزند، این وسایل نباید فقط یک هدف را در خود داشته باشد، بلکه باید استفاده از آن باعث شود که کودک بسیاری از تجربیات روزمره و یا آموخته‌های خود را به وسیله تمرین، کاربرد صحیح و کشف کردن را از این طریق بیاموزد.
۶ – داشتن انگیزه یا محرک
اسباب‌بازی مناسب بایستی بتواند نظر کودک را جلب کند، اگر بازی با اسباب‌بازی توام با موفقیت باشد، کودک به ادامه بازی ترغیب می‌شود. برای مثال وقتی کودکی قطعات رنگی را براساس رنگ خاص هماهنگ می‌کند یا قطعات پازلی را در کنار یکدیگر می‌چیند، احساس موفقیت می‌کند و این بهترین پاداش است.
۷ – پرورش مهارت‌ها و توانایی‌های بدنی
برای پروش کلیه حواس، باید اسباب‌بازی مناسب آن‌را در اختیار کودک قرار داد تا کودک علاوه بر سرگرمی به توانایی جسمی خویش آگاه گردد.
۸ – تناسب با سن کودک
اسباب‌بازی باید مناسب سن و هم‌خوان با علایق و در خور توانایی‌های ذهنی و رشدی کودک باشد، نه آن‌قدر سخت و پیچیده که کودک از بازی با آن عاجز شود، نه آن‌قدر ساده که علاقه کودک را از بین ببرد.
۹ – تناسب با جنسیت کودک
اسباب‌بازی باید متناسب با جنس کودک باشد، در زمینه نقش جنسیت در انتخاب اسباب‌بازی تحقیقات فراوانی شده، اگر پدر و مادری مشاهده کردند که پسرشان عروسک‌بازی می‌کند یا دختر آنان تفنگ‌بازی می‌کند، حساسیتی نشان ندهند. تفاوت جنسی در ۷ تا ۸ سالگی آشکار می‌شود و هر کدام به بازی‌های خود خواهند پرداخت که با طبیعت و انتظارت جامعه از آنان منطبق است.
۱۰ – دوام و استحکام
۱۱ – قیمت
یک اسباب‌بازی مناسب الزاما یک اسباب‌بازی گران‌قیمت نیست. بنابراین خریدن یک اسباب‌بازی ارزان غیرمنطقی نخواهد بود، مخصوصا وقتی‌که باعث رشد ذهنی، جسمانی و اجتماعی کودک باشد.

گرد آوری : علیرضا صدیق منش

کارشناس روان‌شناسی و نوروتراپیست

Admin