عروسک، اسباب‌بازی فوق‌العاده‌ای است که همه‌ی بچه‌ها (حتی پسرها) باید در سال‌های اول زندگی فرصت بازی با آن را داشته باشند. عروسک‌ها ظرفیت این را دارند که به بچه‌ها کمک کنند خودشان و محیط اطرافشان را بهتر بشناسند.

تقویت مهارت‌های شناختی، هماهنگی عضلات و مهارت‌های شخصی
کودکان به کمک عروسک‌ فرصت پیدا می‌کنند که مهارت‌های شناختی، هماهنگی عضلات و مهارت‌های شخصی‌شان را تقویت کنند. معمولا برای بچه‌ها آسان‌تر است که این مهارت‌ها را اول روی شخص (یا چیز دیگری) تمرین کنند و بعد این کارها را برای خودشان انجام دهند. از آنجایی که پسرها بعضی از توانایی‌ها را دیرتر به دست می‌آورند، مثلا دیرتر از دخترها لباس پوشیدن را یاد می‌گیرند، باید بیشتر تمرین کنند. چند مثال:

جنبه‌ی نمایشی بازی با عروسک
کودکان معمولا در دو یا سه سالگی جوری رفتار می‌کنند که انگار عروسک‌شان می‌بیند و می‌تواند با آن‌ها وارد رابطه‌ی متقابل شود. آن‌ها در این سنین شروع به غذا دادن، حمام کردن و به رختخواب بردن عروسک می‌کنند. این نمایش، در رشد مهارت‌های شناختی کودکان بسیار موثر است.

درآوردن لباس
اگرچه درآوردن بعضی از لباس‌ها آسان است (مثلا جوراب‌ بچه‌ها هیچ وقت در پاهای کوچک‌شان نمی‌ماند) اما کودکان معمولا اول این کار را برای عروسک‌شان انجام می‌دهند. بچه‌ها معمولا اول از پس درآوردن لباس‌ها برمی‌آیند و بعد پوشیدن آن‌ها را یاد می‌گیرند. آن‌ها اول برداشتن کلاه و درآوردن جوراب را یاد می‌گیرند، بعد به مرور درآوردن کفش، پیراهن، شلوار، باز کردن زیپ و دکمه‌های بزرگ را می‌آموزند.

پوشاندن لباس
یاد گرفتن لباس پوشیدن، سخت است، اما اگر اول با عروسک تمرین کنید، آسان‌تر می‌شود. کودکان می‌توانند کلاه را روی سر عروسک بگذارند، کفش‌هایش را پایش کنند، بلوز و شلوارش را بپوشانند و دکمه‌های بزرگ را ببندند.

استفاده از هر دو دست
این مهارت، وقتی سن کودک حدود یک سال و نیم است، به تدریج ظاهر می‌‌شود و می‌توان پیشرفت آن را وقتی دید که کودک مشغول باز و بسته کردن زیپ لباس است یا عروسکش را نگه داشته تا به آن غذا بدهد.

غذا دادن
وقتی کودک با عروسکش بازی می‌کند و به آن غذا می‌دهد، خودش هم این مهارت را بهتر یاد می‌گیرد. بازی با عروسک نوزاد، این فرصت را به کودک می‌دهد که بتواند تمرین کند و نگه داشتن و استفاده‌ی درست از قاشق، چنگال، لیوان و… را یاد بگیرد.

حمام کردن
کودکان می‌توانند با حمام کردن عروسکشان این مهارت را با ترتیب درست یاد بگیرند (اول تشت را پر از آب کنند، بعد شامپو بریزند، بعد موها را آب بکشند و….)
این بازی حتی گاهی به عنوان درمان، به کودکانی توصیه می‌شود که از حمام می‌ترسند، به آن‌ها کمک می‌کند که بتوانند کنترل بیشتری روی روند حمام کردن داشته باشند و بر ترس‌هایشان غلبه کنند. می‌توانید مرحله به مرحله با آن‌ها صحبت کنید و وسایل مخصوص حمام را به آن‌ها یاد بدهید. این بازی نتیجه‌ی خیلی خوبی دارد؛ بعد از چند هفته تمرین، خواهید دید که کودک، دیگر در برابر حمام رفتن مقاومت نمی‌کند.

بهداشت و نظافت
کودکان به کمک عروسک، مهارت‌هایی مانند شستن دست، شانه زدن مو، مسواک زدن و… را تمرین می‌کنند.

مهارت‌های کلامی
کودکان هنگام عروسک‌بازی، صحبت کردن را تمرین می‌کنند و مهارت‌های کلامی‌شان را افزایش می‌دهند. چند مثال:

اعضای بدن
عروسک‌ها برای آموزش اعضای بدن، فوق‌العاده‌اند؛ چشم، بینی، دهان، شکم، زانو، انگشتان و… درست است که بدون عروسک هم می‌توانید اعضای بدن را به فرزندتان یاد بدهید، اما این بازی باعث می‌شود او این کلمات را بیشتر تکرار کند و زودتر یاد بگیرد و اعضای بدن دیگران را هم تشخیص بدهد. مثلا بتواند دماغ را در صورت‌های دیگران هم پیدا کند.

لباس‌ها
شما با استفاده از عروسک و لباس‌های آن می‌توانید اسم لباس‌های مختلف مثل پیراهن، شلوار، کفش، جوراب و… را به کودک‌تان یاد بدهید.

مفاهیم پایه
با کمک عروسک‌، اسباب‌بازی‌ها و وسایل دیگر می‌توانید بعضی از مفاهیم پایه را به کودک‌تان آموزش دهید، مثلا می‌توانید مفهوم کوچکی و بزرگی، رنگ‌های مختلف و… را به او یاد بدهید. می‌توانید با کمک وسایلی مانند پتو، رختخواب و… با او بازی کنید و یادش بدهید که عروسک زیر پتوست یا روی آن، در رختخواب است یا کنار آن.

فعل‌ها و احساسات
با کمک عروسک و وسایل دیگری مانند رختخواب، لیوان، لباس و… به کودک افعالی مثل خوردن، خوابیدن، نشستن و… را یاد بدهید و کمکش کنید که بتواند احساساتش را بیان کند. مثلا بگویید:«نی‌نی گرسنه است؟ باید یک چیزی بدهیم بخورد.»

سوال کردن
می‌توانید با کمک عروسک، سوال کردن و استفاده از کلمات پرسشی را به کودک‌تان بیاموزید. مثلا بپرسید: «نی‌نی کجاست؟ دماغ نی‌نی کجاست؟ چرا دارد گریه می‌کند؟ نی‌نی دلش می‌خواهد چه بخورد؟»

مهارت‌های اجتماعی و احساسی
کودکان با کمک بازی، محیط اطرافشان را درک می‌کنند.

عروسک‌بازی به کودکان کمک می‌کند:
غذا دادن و مراقبت کردن را یاد بگیرند.
روابطشان را با پدر، مادر و بقیه بازنمایی کنند.
برای به دنیا آمدن خواهر یا برادر کوچکترشان آماده شوند. (تمرین شناختی)
این مهارت‌ها هم برای دخترها و هم برای پسرها خیلی مهم است. کودکان با در آغوش گرفتن یک عروسک، تکان دادن و غذا دادن به آن، عشق را یاد می‌گیرند. آن‌ها هنگام بازی به یاد می‌آورند که بزرگترها چگونه از آن‌ها مراقبت می‌کردند. آن‌ها سعی می‌کنند رفتار بزرگترها را وقت حرف زدن با تلفن، کار کردن در آشپزخانه و… تقلید کنند. کودکان با عروسک‌بازی، دنیای اطرافشان را بهتر می‌شناسند.
عروسک‌بازی روشی است که کودکان از آن برای بازنمایی اتفاقات زندگی‌شان استفاده می‌کنند. آن‌ها وقت بازی می‌توانند نقش مقابل خودشان (مثلا پدر یا مادر) را به عهده بگیرند و دنیا را از زاویه‌ی دیگری ببینند. کودکان از بازی کردن نقش پدر و مادر لذت می‌برند؛ این کار به آن‌ها احساس قدرت و کنترل می‌دهد.
به کمک عروسک می‌توانید کودک‌تان را برای تولد خواهر یا برادر کوچک‌ترش آماده کنید. با این روش، می‌توانید به او نشان دهید که چه چیزی در انتظارش است. وقتی نوزاد تازه به دنیا می‌آید، کودک می‌تواند در کنار پدر و مادرش بنشیند و از بچه‌ی خودش مراقبت کند. این کار باعث می‌شود که سرش گرم شود و راحت‌تر بتواند با عضو تازه‌ی خانواده کنار بیاید.

نکته‌ی آخر
بعضی از بچه‌ها اسباب‌بازی‌های دیگر را به عروسک‌ ترجیح می‌دهند و با آن‌ها بهتر ارتباط برقرار می‌کنند. لازم نیست نگران باشید! کودکان مجبور نیستند برای کسب مهارت‌هایی که گفتیم، برخلاف میلشان با عروسک‌ها بازی کنند.

منبع:
www.mamaot.com
مترجم: مانا رجب‌زاده

عکس تزئینی‌ست

Admin