بازی کردن به رشد و یادگیری کودکان کمک می‌کند. اهمیت بازی کردن در زندگی کودکان خردسال را نمی‌توان نادیده گرفت؛ چراکه این تنها کاری‌ست که کودکان به خوبی می‌توانند انجام دهند، به‌طوری‌که روی تمام زندگی آن‌ها از همه نظر تاثیر می‌گذارد. همه‌ی کودکان صرف‌نظر از توانایی‌هایشان، به فرصت‌های زیادی برای تعامل و بازی کردن نیاز دارند. از آن‌جا که اسباب‌بازی‌ها ابزار بازی کودکان هستند؛ پیدا کردن اسباب‌بازی‌هایی با ویژگی‌هایی که برای همه‌ی کودکان قابل استفاده باشد، مهم است. اسباب‌بازی‌های با این ویژگی‌ها به‌عنوان «طرحی جهانی» مطرح و تعریف می‌شوند.
خانواده‌ها و تولیدکنندگان باید به دنبال اسباب‌بازی‌هایی باشند که ویژگی‌های جهانی شدن اسباب‌بازی را داشته باشند: یعنی جذاب، قابل استفاده، سرگرم‌کننده، چالش‌برانگیز، ایمن بادوام و در عین حال متناسب با توانایی‌های کودک معلول باشد. برای انتخاب و خرید اسباب‌بازی برای کودک، همه‌ی این ویژگی‌ها را در نظر بگیرید:
آیا اسباب‌بازی جذاب است؟ آیا در اسباب‌بازی از رنگ‌های روشن استفاده شده است؟ آیا قابلیت استفاده از صدا، حرکت، لرزش و یا چراغ در اسباب‌بازی به کار رفته است؟ و یا این‌که رنگ، بافت، چراغ و لرزش به آن اسباب‌بازی اضافه می‌شود؟ در واقع یک اسباب‌بازی باید از جذابیت چندحسی بودن برخوردار باشد. اسباب‌بازی چگونه کار می‌کند؟ استفاده از طراحی ساده در اسباب‌بازی بهترین راه برای موردتوجه بودن کودک است. کودک باید بتواند به راحتی اسباب‌بازی را کنترل کند. آیا کودک می‌داند چگونه از آن استفاده کند؟ آیا استفاده از اسباب‌بازی آسان است؟ چه مقدار نیرو برای تعامل با اسباب‌بازی برای کودک لازم است؟ آیا برای استفاده از آن باید چندین حرکت انجام دهد؟ آیا کودک قادر به درک کردن تعامل با آن اسباب‌بازی است؟ آیا اسباب‌بازی قابل تنظیم شدن است؟ آیا می‌توان سطح صدا، ارتفاع، سرعت و یا سطح دشواری را در آن اسباب‌بازی تغییر داد؟ اسباب‌بازی‌هایی که ویژگی تنظیم کردن این موارد را داشته باشند برای کودک بیشتر جذاب خواهد بود. آیا می‌توان اسباب‌بازی را متناسب با توانایی کودک تنظیم کرد؟ آیا می‌توان در بازی کردن با اسباب‌بازی از روش‌های مختلفی استفاده کرد؟ اسباب‌بازی باید بتواند کودک را به بیشتر از یک مدل بازی کردن تشویق کند. آیا اسباب‌بازی می‌تواند راه‌های مختلفی برای بازی کردن در طول مراحل بازی ارائه دهد؟

شناخت مراحل بازی
با بزرگ شدن کودک، بازی در تعامل و اشکال مختلف پدیدار می‌شود. در واقع شناخت مراحل بازی به عنوان یک زمینه‌ی سازمانی بر اساس کار  J. Piaget(۱۹۶۲) و S. Smilansky (۱۹۶۸) پایه‌گذاری شده است. البته به این معنا نیست که کودکان به این طریق باید بازی کنند، بلکه این مراحل، فراهم کردن چارچوبی‌ برای کمک به خانواده‌ها برای بازی کردن با کودکان‌شان و درک نحوه‌ی بازی با کودک است. در هر مرحله، پروسه‌ی بازی از شناسایی گرفته تا پیچیده‌ترین کارکردهای آن، تعاملات کودک به تدریج از ساده تا پیچیده شکل می‌گیرد و پیشرفت می‌کند. کودکان به میزان توانایی‌های خود در این مراحل رشد می‌کنند و عناصر بسیاری در بازی، در آن‌چه که کودکان انجام می‌دهند، تاثیر به‌سزایی دارد. شناخت گام بعدی، به بزرگ‌سالان و والدین برای انتخاب و ارائه‌ی اسباب‌بازی‌های متفاوت برای حمایت از کودکان، کمک می‌کند. این بخش، شامل نمونه‌هایی از اسباب‌بازی‌هایی‌ست که به خوبی طراحی شده‌اند تا همه‌ی مراحل بازی کردن کودک را پشتیبانی کنند. اسباب‌بازی‌هایی که باز و بسته می‌شوند با یک هدف واحد فرصت‌های وسیع‌تری از یادگیری و کشف برای همه کودکان ارائه می‌دهند. اسباب‌بازی‌های یک منظوره می‌توانند تعاملی ساده را تا رسیدن به تسلط کافی در اختیار کودک بگذارند.
بازی و کودکان با نیاز‌های ویژه
بازی کودکان با نیاز‌های ویژه معمولا همان مسیر مراحل بازی در کودکان عادی را دنبال می‌کند اما سرعت رشد اغلب با تاخیر انجام می‌شود و مسیر بازی ساده به پیچیده به خاطر محدودیت‌های شناختی، حسی و جسمی ممکن است آرام انجام شود. برای همین ممکن است فرصت‌های بازی و یا اسباب‌بازی‌هایی که ارائه می‌شود برای آن‌ها کم باشد.
پزشکان به خانواده‌ها کمک می‌کنند تا بازی و تاثیر آن را بر کودک‌شان درک کرده و خانواده‌ها بر کاری که کودک‌شان علاقه دارد و می‌تواند انجام دهد، تمرکز کنند. خانواده‌ها می‌توانند از رویکردهای جدیدی که اعمال کردند، یادداشت‌برداری کرده و در آینده تغییر رفتارهای کودک‌شان در بازی کردن را ببینند.
بازی اکتشافی- حسی چیست؟
در مرحله‌ی بازی اکتشافی – حسی، کودک از تمام حواس خود و راه‌کارهایی ساده برای کشف اشیا استفاده می‌کند. کودک نگاه می‌کند، گوش می‌دهد، بو می‌کند، ضربه می‌زند، لمس می‌کند، چنگ می‌زند، اسباب‌بازی‌ها را پرت می‌کند و بین اسباب‌بازی‌ها حرکت می‌کند.
در این مرحله، بازی کردن با تمرین و تکرار ادامه پیدا می‌کند و کودکان خردسال همه چیز را با حرکات تکراری و مداوم کشف می‌کنند. سعی کنید تا علایق و ترجیحات خاص کودک‌تان را پیدا کنید. اسباب‌بازی‌هایی با یک ویژگی خاص حسی مثل (رنگ، صدا، بو، لرزش، وزن یا بافت) می‌تواند مفید باشد.

مترجم: میترا امجدی

میترا امجدی

دانش‌آموخته‌ی حقوق و همچنین ریاضیات کاربردی
وکیل دادگستری هستم، اما دغدغه‌ام تئاتر است. کارم را با بازی‌گری تئاتر آغاز کرده‌ام، اما تجربه‌ی کارگردانی نیز دارم. در سال‌های اخیر در حوزه‌ی تئاتر کودک و نیز صنعت اسباب‌بازی هم با گروهی از دوستانم فعالیت می‌کنم که طراحی اپلیکیشنی ویژه‌ی تئاتر کودک و نوجوان، و نیز پایگاه‌هایی برای معرفی جهان اسباب‌بازی به عموم والدین، از آن جمله بوده است.
سی و سه سال دارم و هم‌اینک دبیر تحریریه‌ی پایگاه خبری اسباب‌بازی‌ها و دبیر محتوایی اپلیکیشن “نماشک” هستم که به‌زودی رونمایی خواهد شد.