چهار تا پنج سالگی
کودک در پنج سالگی از کارهای پرتحرک لذت می‌برد و فعال است و بازی‌های پر سر و صدا را دوست دارد. مهارت‌های عضلانی بزرگ و کوچک کودک افزایش یافته و می‌تواند توازن بدن را به خوبی حفظ کند. فرصت‌هایی فراهم آورید که کودک روی یک خط پیچ دار قدم بزند یا روی یک تیر تعادل خودش را حفظ کند. از کودک بخواهید یک کیسه سبک حبوبات (لوبیا، نخود و …) روی سرش قرار دهد و قدم بزند، یا به بازی‌هایی مثل این‌که «ببینم با چه سرعتی می‌توانی لی‌لی کنی» یا «چه مسافتی می‌توانی با یک پا لی‌لی کنی»، «از چه ارتفاعی می‌توانی بپری» بپردازد. فرصت‌هایی برای پرتاب توپ در اندازه‌های نرم و متوسط فراهم کنید. ایجاد زمینه چنین بازی‌هایی باعث حفظ تعادل بدن و افزایش مهارت‌های عضلانی بزرگ و کوچک کودک می‌شود.
کودک را برای مخلوط کردن رنگ‌های ابتدایی برای ایجاد و ترکیب رنگ‌های جدید تشویق کنید و رنگ‌های ایجاد شده را با او نام ببرید.
در پنج سالگی کودک دارای تعادل کلی است. حرکاتش تکامل بیشتری دارد و می‌توان گفت که در این سن مانند بزرگسالان عمل می‌کند و به اعمالی چون شانه کردن و مسواک زدن می‌پردازد.
بهترین اسباب‌بازی برای کودک در این سن لگو یا بلوک‌هاست که با آن‌ها ساختمان می‌سازد. قیچی کردن کاغذ فعالیتی است که کودک در این دوره سنی نیز بدان علاقه نشان می‌دهد، بدین منظور، به او چگونگی کار کردن با قیچی و کاغذها را یاد بدهید، زیرا کودک از سوراخ کردن، بریدن، چین دادن کاغذ، به‌خصوص کاغذهای رنگی لذت می‌برد.
سوراخ کردن کاغذ فعالیت دیگری است که کودک را سرگرم می‌کند، بریدن عکس‌ها و چسباندن آن روی کاغذ، نقاشی کردن با مداد‌رنگی، گواش، آبرنگ و ماژیک مدت زمان زیادی او را سرگرم می‌کند. در این دوره کودک به انجام دادن کارهای دستی به ویژه بریدن، دوختن و چسباندن علاقه دارد. اقسام پازل‌ها توجه کودک را جلب می‌کند و باعث رشد مهارت‌های شناختی او می‌شود. مهره‌های رج‌شونده عضلات کوچک دست و مهارت انگشتان، هماهنگی عمل چشم و دست، فکر و دست، ردیف کردن و مطابقت رنگ‌ها، شکل و اندازه و مهارت‌های کلامی کودک را تقویت می‌کند.
استوانه‌های اندازه‌گیری برای هماهنگی عمل چشم و دست، شناخت رنگ‌ها، تقویت دقت و توجه به اندازه قطعات، طبقه‌بندی اشیا بر حسب رنگ و اندازه، درک مفاهیمی هم‌چون بلندتر، کوتاه‌تر، کوتاه و بلند، بلندترین و کوتاه‌ترین، موثراست.
در پنج سالگی فهم مفاهیم وابسته به اعداد، اندازه، وزن، رنگ، محتوا، فاصله و موقعیت و زمان در کودک افزایش می‌یابد. در مکالمات از کلمات وابسته به این مفاهیم استفاده کنید و با جملات زیر کودک را به بازی تشویق کنید: «مداد را کنار ساختمان بزرگ قرار بده.» و وسایلی را فراهم کنید که از نظر جنس با هم متفاوت هستند و در باره‌ی اختلافات آن‌ها با هم صحبت کنید.
در پنج سالگی کودک دارای قوه‌ی تصورعالی است و از تماشای نمایش‌نامه لذت می‌برد. به مناسبت‌های مختلف نمایش‌نامه‌هایی ترتیب دهید با وسایلی مثل صندوق پول، سطل زباله، قوری و مبلمان اندازه بچه‌ها.
کودک در این سن مشتاق کسب آگاهی از جهان اطراف است. گردش‌های دسته‌جمعی به مناطق و مکان‌های مختلف شهر مثل پارک، ایستگاه آتش‌نشانی، کلانتری و … انجام دهید.
در این سن کودک توانایی طبقه‌بندی (دسته‌بندی) طبق ویژگی‌های مشابه را دارد. می‌تواند با لوتوها بازی کند و دکمه‌ها را طبق رنگ و اندازه دسته‌بندی کند. مخلوطی از دانه‌ها را فراهم کنید و از کودک بخواهید طبق نوع آن‌ها را جدا کند. نیز بلوکه‌های مختلف در اختیارش قرار دهید و از او بخواهید طبق شکل آن‌ها را بچیند و جدا کند.
در پنج سالگی کودک شکل آدم را با بدن، صورت، دست و پا می‌کشد، با لوبیا از روی طرح شکل می‌سازد و می‌تواند خط راست را با قیچی ببرد. یک قسمت را به خوبی رنگ می‌زند.
دراین سن کودک بین تخیل و واقعیت در نوسان است.
کودک در پنج سالگی از کلام آهنگ‌دار و قصه‌هایی که قطعات تکراری دارند، لذت می‌برد.
کودکان پنج ساله معمولا سعی می‌کنند آن‌چه را دیده‌اند بسازند و لگوها بیشتر از پنج سالگی به بالا کاربرد دارد.
کودک در این سال‌ها چهارضلعی (با مکعبی داخل آن) می‌سازد و می‌تواند ساختمان‌هایی بسازد که با دقت روی هم سوار شده‌اند.
برای یک کودک پنج ساله مکعب وسیله ساختمان‌سازی است. وی میل دارد در ایستگاه قطاری که با مکعب‌های خود می‌سازد، اگر قطاری حرکت می‌کند کم و بیش نشانه‌های یک قطار واقعی را داشته باشد.
کودکان پنج ـ شش ساله در بازی‌های جمعی پخته‌ترند. آن‌ها می‌توانند فکرشان را برای دوستان‌شان توضیح دهند و به‌تدریج عزت‌نفس در آن‌ها ظهور می‌یابد. نباید اجازه داد این خصیصه به خودنمایی و خودپرستی مبدل شود.
در پنج سالگی جمع بازیکنان یک گروه به چهار یا پنج نفر می‌رسد که می‌توانند برای مدتی بیشتر به بازی خود ادامه دهند زیرا در این سنین رعایت قوانین بازی‌های جمعی برای کودکان پذیرفته‌تراست.
کودکان پنج ساله نسبت به کودکان چهار ساله مدت بیشتری تمرکز می‌کنند، بعضی اوقات یک ساعت به طراحی، نقاشی، مجسمه‌سازی یا ساخت می‌پردازند، ولی معمولا مدت کار آن‌ها از یک ربع تا نیم ساعت است.
کودکان پنج ساله دوست دارند با گل اشکال و چیز بخصوصی بیافرینند و شکل‌های پیچیده‌تری می‌سازند.
کنترل بیشتری روی حرکات ظریف بدن داشته و می‌تواند از وسایل زیر استفاده نماید: قیچی، مسواک، اره، مداد، چکش و سوزن برای کوبلن‌دوزی.
تمامی کودکان پنج و شش ساله چابک و پرجنب‌وجوش هستند، آن‌ها می‌توانند جست‌وخیز نمایند، بدوند، پرش نمایند، بالا و پایین بروند و بعضی از آن‌ها در فعالیت‌های ورزشی از قبیل دوچرخه‌سواری، ژیمناستیک، شنا و اسکی شرکت نمایند.
کودکان مشتاق شرکت کردن در بازی‌ها هستند و نیاز بسیاری به برد در بازی دارند، که موضوعی غیرعادی نیست. هنگامی‌که در وسط بازی احساس باخت نمایند، ناگهان مقررات بازی را تغییر می‌دهند. اگر چه از بازی‌های دسته‌جمعی لذت می‌برند ولی دوست دارند نفر اول و برنده شوند و هنگام باخت احساس ناخشنودی می‌کنند. با این حال زود دل‌سردی را رها ساخته و به بازی ادامه می‌دهند.
در پنج سالگی کودکان می‌توانند لی‌لی بازی کنند، بپرند، طناب‌بازی کنند، بدوند، از جایی بالا روند، دور خود بچرخند و … .
کودک در چهار ـ پنج سالگی پس از به دست آوردن تجربه کافی به راحتی در بازی‌های نمایشی ـ اجتماعی پیشرفت می‌کند.
کودکان پنج ساله قادرند نخست موضوع بازی و نقش خود را در آن انتخاب کنند و سپس بازیچه‌های لازم را برگزینند.
کودکان پنج ساله به فعالیت‌های گروهی علاقه دارند و قوانین و مقررات بازی را رعایت می‌کنند. آن‌ها در سنی هستند که دوست دارند سرگرمی‌های بزرگ‌ترها را تقلید کنند. سرگرمی‌های خانه مانند چراغ خوراک‌پزی، ظرف‌شویی، اتوکشی، جاروکشی و … .
اسباب‌بازی‌های مناسب برای کودکان چهار تا پنج ساله
وسایل ساده خیاطی (نخ و سوزن کوبلن)، انواع پازل با ۹ تا ۱۵ قطعه، کلاه ماموران آتش‌نشانی، کلاه افسر پلیس، لباس پرستار و پزشک، وسایل برش و چسباندن (چسب، قیچی)، لگو یا بلوکه‌های ساختمان‌سازی، وسایل نقاشی (مداد رنگی، گواش، آبرنگ، ماژیک)، مهره‌های رج‌شونده، وسایل ساده نجاری (چکش، اره کوچک)، طناب برای طناب‌بازی، قطعه‌های چوبی و پلاستیکی برای خانه‌سازی، گاری‌دستی، الاکلنگ، سرسره، تاب، نردبان، لباس‌های مردانه و زنانه، سه‌پایه و تخته‌سیاه، تلفن، ظرف‌های کوچک غذاخوری و آشپزی، وسایل بازی‌های تقلیدی، وسایل باغبانی (بیلچه، شن کش و …)، آهن‌ربا، براده آهن، تکه آهن.
پنج تا شش سالگی
خصوصیات بازی‌ها در پنج تا شش سالگی را می‌توان چنین برشمرد: بازی همراه با حرکات بدنی، استفاده از نیروی تخیل در بازی‌ها، علاقه به رقابت و تقلید، علاقه شدید به بازی با گل و خاک، شکستن و نابود کردن اسباب‌بازی به منظور پی بردن به محتویات آن‌ها و بالاخره نپذیرفتن هیچ گونه قید و قانون و قاعده‌ای در بازی.
کودک در شش سالگی مستطیل (با دو قطر آن)، لوزی (با محور طول افقی) و دایره و مثلث به صورت مماس داخل و خارج می‌کشد.
در شش سالگی پله شش مکعبی می‌سازد.
کودکان شش تا هفت ساله، دانسته‌های خود را که از تجارب شخصی و یا از داستان‌های نقل شده کسب کرده‌اند به صورت ماهرانه‌ای در بازی‌ها به کار می‌گیرند.
در شش سالگی بازی‌های فردی که به صورت دویدن و بالا رفتن بود به صورت بازی‌های جمعی در می‌آید و خردسال بیشتر اوقات با کودکان دیگر بازی می‌کند ولی یک هم‌بازی را ترجیح می‌دهد و تمایل به بازی در گروه‌های کوچک در او دیده می‌شود، بازی ابداع می‌کند و در هنگام بازی قواعد و مقررات آن را تغییر می‌دهد.
در چهار تا شش سالگی کودکان علاقه‌مند به بازی‌های نمایشی هستند و از این طریق احساس لذت می‌کنند.
در پنج تا شش سالگی کودکان می‌توانند به فعالیت‌هایی از قبیل بازی‌های دراماتیک، ساختن عروسک‌های خیمه‌شب بازی برای کلاس، مجسمه‌سازی از افراد برای روی صحنه و غیره اقدام کنند.
بازی ذوقی تقریبا در پنج تا شش سالگی ظاهر می‌شود.
در این سال‌ها بیشتر اوقات علاوه بر سه‌چرخه، دوچرخه‌سواری نیز می‌کنند، پریدن با یک پا به طور یک در میان و جست‌وخیز کردن، کنترل بیشتر روی حرکات ظریف بدن، شروع استفاده از وسایلی مانند مسواک، قیچی، اره، مداد، چکش و سوزن برای دوخت‌ودوز.
در شش سالگی توپ را با راکت بیسبال می‌زند، توپ را با یک دست می‌گیرد، از مقررات بازی پیروی می‌کند، هم‌بازی انتخاب می‌کند.
اسباب‌بازی‌های مناسب برای کودکان پنج تا شش ساله
میز تحریر و صندلی، جعبه رنگ و وسایل نقاشی، وسایل باغبانی (بیلچه، شن کش و …)، فرفره، طناب برای طناب‌بازی، وسایل خیاطی (سوزن و نخ)، دوچرخه، توپ با راکت، قیچی و کاغذ، انواع عروسک (عروسک خیمه‌شب بازی و …)، گل رس، خاک، شن.
هفت تا دوازده سالگی
معمولا کودکان در آستانه هفت سالگی که میدان تصورات‌شان گسترش می‌یابد، در بازی‌ها تمایل‌شان به اجرای نقش‌های مختلف و ترکیب آموخته‌ها و اعمال هدف‌دار شدت می‌یابد.
در هفت سالگی به مهارت‌های بدنی برای ورزش‌های دسته‌جمعی مسلط شده و از بازی‌های گروهی لذت می‌برد.
درهفت سالگی به هنگام سوار شدن بر روی اسباب‌بازی‌های متحرک تعادل خود را می‌تواند حفظ کند.
از این سن به بعد می‌توانند قواعد بازی را رعایت کنند، دسته‌جمعی به بازی مشغول شوند و با هم به رقابت بپردازند، عده‌ای برنده و عده‌ای دیگر بازنده شوند.
در هفت سالگی به مهارت‌های بدنی برای ورزش‌های دسته‌جمعی مسلط شده و از بازی‌های گروهی لذت می‌برند. هنوز از بازی‌های تخیلی لذت می‌برند و با چوب کاردستی می‌سازند.
دراین سال‌ها پسران به بازی فوتبال و تیراندازی با کمان علاقه‌مندند و دختران از جهیدن و لی‌لی بازی کردن لذت می برند.
درسنین هفت تا یازده سالگی بازی‌هایی با قاعده را انجام می‌دهد.
درهفت سالگی لوزی (با محور طول عمودی) می‌کشد.
درهشت سالگی، شش ضلعی می‌کشد و هنوز از بازی‌های تخیلی لذت می‌برد.
کودک در نه سالگی استوانه می‌کشد.
زمانی‌که به حدود ده سالگی می‌رسند بازی‌های آن‌ها بیشتر رنگ رقابت به خود می‌گیرد و مهارت و برتری در بازی، بیش از هر چیز دیگر مهم جلوه می‌کند، در حالی‌که پیش از آن بیشتر تفریح و شادی در بازی مطرح بوده است.
در یازده تا سیزده سالگی در بازی‌ها مراعات حقوق دیگران را می‌کند.
از شش تا دوازده سالگی علاقه به نشان دادن سرعت، قدرت و مهارت در بازی و پرداختن به بازی‌هایی که مستلزم مهارت بیشتر هستند. علاقه به بازی‌های دسته‌جمعی و ظاهر شدن میل رقابت در بازی‌ها.
اسباب‌بازی‌های مناسب برای کودکان هفت تا دوازده ساله
وسایل نمایش عروسکی، وسایل ساده تردستی، وسایل بافندگی، وسایل سبدبافی و حصیربافی، وسایل کامل نجاری، وسایل آزمایش‌های علمی، وسایل نقاشی، وسایل خیاطی، وسایل باغبانی، وسایل برش و چسباندن.

منبع: hawzah.net

Admin