چگونه اسباببازی را به کودک ارایه کنیم؟
در چگونگی ارایهی اسباببازی به کودکان دو دیدگاه وجود دارد. بعضی از روانشناسان معتقدند که به کودک فرصت دهیم اسباببازی را کشف کرده تا طرز کار آن را یاد بگیرد. آنها معتقدند نباید طرز کار اسباببازی را به کودکان یاد داد، باید آنها را آزاد گذاشت تا خودشان آن را کشف کنند. اصولا در هر کاری که بچهها میکنند باید به آنها امکان داد تا خودشان آن را انجام دهند، مگر آنکه قادر به انجام آن نبوده و یا از شما کمک بخواهند.
«ژان پیاژه» روانشناس شهیر فرانسوی معتقد است:
«هر گاه چیزی را به کودک یاد دهیم، مانع شدهایم تا خود، آن را شخصا کشف و یا اختراع کند.» و همچنین میگوید اگر به کودک فرصت دهید تا به طور «طبیعی» یک حقیقتی را با صرف بیش از سه روز وقت آن را شخصا کشف کند به تسریع رشد او بیشتر کمک کردهاید تا اینکه همان مطلب را فورا به صورت «عاریهای» از بیرون در اختیار او بگذارید. در این دیدگاه تاکید بر این است تا جایی که امکان دارد به کودک اجازه دهیم خودش با طرز کار اسباببازیها آشنا شده و راههای به کارگیری آن را کشف کند.
به طور مثال پدری برای فرزندش یک قطار اسباببازی میخرد. پدر وقتی به خانه میرسد، میخواهد هر چه زودتر قطار را به کار اندازد، در حالیکه پدر مشغول جورکردن و بستن تکههای ریلهای قطار به یکدیگر است، کودک یکی از واگنها را میقاپد و به شدت آن را به طرف دیگر اتاق پرتاب میکند. پدر کودک با صدای بلند فریاد میزند: (این کار را نکن، چرا واگن را پرت کردی؟ آن را اینطوری روی ریلها بگذار.) کودک واگن را برمیدارد و روی ریلها میگذارد و آن را روی ریل حرکت میدهد ولی واگن در سرِ پیچ از خط خارج میشود و بار دیگر پدر فریاد میزند: (نگفتم این طوری، اول باید موتورش را کوک کنی تا موتور، قطار را روی ریلها بکشد.) اما کودک نیروی کافی برای کوک کردن موتور قطار را ندارد و یا نمیداند که چگونه آن را روی ریل سوار کند. کودک هنوز نسبت به واقعیات توجهی ندارد. بعد از آنکه پدرش بیصبرانه و مثلا به مدت پانزده دقیقه با او کلنجار رفت، حس نفرت شدیدی نسبت به قطارهای فلزی پیدا میکند و از اینکه قادر نیست آنچه را پدرش میخواهد، انجام دهد، احساس خستگی و ناراحتی مینماید. در نتیجه کودک از آن قطار صرفنظر کرده و به دنبال اسباببازی دیگری خواهد گشت تا بتواند با آن بازی کند و از بازی با آن لذت ببرد. وقتی مرتب به کودک بگویید چه بکند و چه نکند، کودک از بازی با اسباببازی چیزی نخواهد آموخت و لذت نخواهد برد. هر کودکی به این روش بازی کند در آینده شخصی فاقد اتکا به نفس، محتاط و گوشهگیر خواهد شد و در هیچ کاری خلاقیت و ابتکاری از خود نشان نخواهد داد و به تنهایی قادر به رفع مشکلات خود نخواهد بود. اگر کودک در بازی احساس کند که نقش او کمرنگ است، آن بازی نه تنها برایش لذتبخش و مفید نخواهد بود بلکه مخرب و مضر نیز خواهد بود، زیرا در او احساس بدی شکل میگیرد و خود را شخصی بیعرضه و دستوپاچلفتی تصور میکند.
بعضی دیگر از روانشناسان معتقدند:
باید ابتدا والدین با اسباببازی مقداری بازی کنند تا کودک با نحوهی عملکرد اسباببازی آشنا شود و سپس کودک را به حال خود واگذار نماید تا به بازی بپردازد.
ل.ف استروسکایا در این باره مینویسد:
والدین باید قبل از دادن اسباببازی به کودک (بهخصوص نوع جدید) به مدت کوتاه، در مقابل کودک با آن بازی کنند و نحوهی استفاده از آن را به کودک نشان دهند.
مناسبترین زمان برای بازی کردن با کودک، زمانی است که کودک سیر و آرام باشد و محیط اتاق آرامش لازم را داشته باشد تا او بتواند از تمرکز حواس کافی برخوردار شود. ابتدا نام اسباببازی را بر زبان آورید: مثلا این عروسک با حلقه و میله است. سپس حلقه را بر روی میله سوار کنید و بگویید «حلقه را سوار کردم.» بدین طریق، توجه کودک به بازی جلب خواهد شد. این کار را دو یا سه بار تکرار کنید …همکاری بزرگتر در بازی با کودک سبب جلب علاقهی او به بازی خواهد شد. برای اینکه کودک به بازی علاقهمند شود و بتواند به مدت طولانی و با تمرکز حواس بازی کند، باید نحوهی این کار به او آموخته شود. از کودک نباید انتظار داشت، حتی با وجود اسباببازیهای گوناگون، بتواند به بازی مشغول شود، چون او هنوز با راههای بازی آشنا نیست. والدین با شرکت در بازیهای کودک خود، به طور مستقیم او را هدایت کرده و تجارب او را بالاتر میبرند. وقتی ما چیزی به کودک یاد میدهیم و تجربیات متعددی را در ذهن و مخزن حافظهی او میگنجانیم، از یک دید، هم خود را راضی کردهایم و هم کودک را؛ بدین معنی که توانستهایم در یک زمان کوتاه تمامی دانستههای آماده و اطلاعات جمعآوری شده را مستقیما به طور دفعی و تراکمی به او منتقل کنیم و خیال خودمان را راحت کنیم که تجربیات چندین ساله و یافتهها و اطلاعات چندجانبهی خودمان را بدون هیچگونه زحمت و فرصت کشف از جانب کودک به او واگذار کنیم، غافل از آنکه همین دانستههای آماده، مانع خلاقیت و ابتکار او در یادگیری میشود، در حالیکه زمانی یادگیری واقعی و عمقی رخ میدهد که کودک در برابر ندانستهها قرار گیرد تا خود دانستهها را کشف کند.
رهنمودهایی برای والدین
۱-به هنگام ارایهی اسباببازی بهتر است که به کودک آزادی بدهید تا خودش طرز کار و بازی با اسباببازی را یاد بگیرد، در صورتی که مشاهده کردید که کودک از به کاراندازی آن عاجز شده و حالت عصبانیت پیدا کرده است با شیوهای مناسب، سعی در راهنمایی او داشته باشید.
۲- به هنگام راهنمایی بهتر است کلی راهنمایی کنید و از توضیح جزبهجز و خستهکننده خودداری نمایید.
۳- در زمانیکه طرز کار با اسباببازی را به صورت عملی یاد میدهید، اجزا و نحوهی کارکرد آن را به صورت کلامی تواما بیان کنید.
۴- با توجه به اینکه میزان توجه و دقت کودکان خیلی کم میباشد، کودک زیر سه ماهگی یک الی دو دقیقه و در شش ماهگی پنج الی ده دقیقه میتواند خودش را با اسباببازیهایش سرگرم کند و در دو سالگی قادر است ده تا پانزده دقیقه به یک کار توجه نشان دهد.
توصیه میشود که از کودک انتظار نداشته باشید که به مدت طولانی به توضیحات شما در بارهی عملکرد اسباببازی گوش دهد و آنها را به کار بندد.
۴- اگر چنانچه به مسافرتی رفتهاید و برای کودکتان چند اسباببازی خریدهاید، آنها را به یکباره به کودک ندهید. بهتر است اسباببازیها را در جایی نگهداری کنید و هر هفته یکی از آنها را به کودک بدهید تا کودک فرصت بازی و کشف پیدا کند و از طرفی هرهفته کودک را خوشحال و مسرور کردهاید.
۵- اسباببازیهای زیادی در اختیار کودک قرار ندهید، زیرا تعداد آنها باعث میشود که او نتواند توجهش را روی یکی از آنها متمرکز کند و در بین اسباببازیها سرگردان شده و نمیداند که کدامیک را انتخاب کند. برای حل این مشکل پیشنهاد میشود که:
* اسباببازیهای کودک را دستهبندی کنید، آنهایی که مورد علاقهی مخصوص کودک است، آنهایی که حرکت میکنند و با نخ راه میافتند، وسایل ساختمانی، عروسکها، آنهایی که به درد تماشاکردن میخورند. از هر دسته چندتایی را بردارید و به داخل سبد اسباببازیهای (سردستی) بگذارید، سپس بقیه را داخل یک جعبهی بزرگ جای دهید و آنها راحتیالامکان دور از دسترس کودک قرار دهید و هر هفته اسباببازیها را عوض کنید.
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4179/25973/%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85/?SearchText=%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%A8%20%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C